Beslenme, hayatı devam ettirebilmek için besinlerin ağız yoluyla vücuda alınmasına denir. Beslenmede, kaliteli besinlerin yanı sıra nasıl alındıkları ve ne zaman alındıkları oldukça önemlidir. Çünkü bazı pişirme yöntemleri besinlerin içeriğini bozabilir. Beslenmenin en önemli kurallarından biri öğünlerin sayısı ve düzenli olmasıdır. Besinlerin bağırsaklarda sindirimi anında bölgeye kan daha fazla gider. Besinler ise bağırsakları 7-8 saatte kat eder. Vücuda alınan gıdadan en iyi faydayı sağlayabilmek ve sindirimin düzenli olması için öğünler arasında en az 7-8 saat olmalıdır.
Uykuda bağırsak ve sindirim hareketleri daha azdır. Dolayısıyla tok yatmak pek sağlıklı değildir. Çünkü şişkinlik ve rahatsızlık hissi yaşanarak uyku kalitesi bozulabilir. Bununla birlikte uyku anında kana karışan sindirilmiş besinler harcanamaz, depolanarak çağımızın yaygın hastalıklarından biri olan obeziteye zemin hazırlanır.
Besinlerin yenmesi kadar hazırlanış süreci de önemlidir. Örneğin kullanılacak tencerenin besine en az zarar vereni tercih edilmelidir. Toprak tencereler en ideal tencerelerdir. Toprak tencereler günümüzde pek bulunmadığı için bunların yerine çelik, emaye ya da kalaylı bakırlar kullanılmalıdır. Beslenme, dengeli ve düzenli beslenme, yetersiz beslenme, dengesiz beslenme gibi gruplara ayrılabilir.
Dengeli ve düzenli beslenme: Büyüme, gelişme, sağlıklı ve verimli bir şekilde hayatı devam ettirebilmek için vücudun ihtiyaç duyduğu enerjiyi ve besinlerin, besleyici özelliğini kaybetmeden, sağlığı bozacak duruma getirmeden vücuda almak dengeli ve düzenli beslenme olarak tanımlanır. Vücudun aktif bir şekilde çalışması için ihtiyaç duyulan besin ögelerinin her birinden yeterli oranda alınması ve vücutta kullanılmasıdır. Beslenme için her zaman dengeli olmak hem ruh hem de beden sağlığı için faydalıdır.
Yetersiz beslenme: Vücudun gerek duyduğu besin ögelerinden yeteri kadar alınmadığında vücutta yeterli enerji oluşmaz. Bu nedenle vücut dokuları yenilenemediğinden yetersiz beslenme nedeniyle problemler yaşanmaya başlanır.
Dengesiz beslenme: Yeterince yenmesine rağmen, doğru seçim yapılmadığında ya da besinelrin hazırlanış süreci yanlış olduğunda gerek duyulan besin ögelerinden bazıları alınamayabilir. Dolayısıyla alınamayan besin ögesinin vücutta görevi aksar ve sağlık bozulur. Bu durumda dengesiz beslenme olarak tanımlanır.
Beslenme için gerekli besinler nelerdir?
Proteinler: Biyolojik denge için önemli olan proteinler, demir, kalsiyum bakımından zengin gıdalardır. Proteinler, hücre yapımı ve onarımı için önemlidir. Proteinlerin en önemli göre doku yapma ve dokuları tamir etmektir. Bunların yanı sıra vücut ve sağlık için sayılamayacak kadar çok faydası bulunmaktadır. Enerji sağlanması, besinlerin sindirimi proteinler sayesinde gerçekleşir.
Karbonhidratlar: Karbonhidratlar vücutta hemen enerji sağlayan besin ögeleridir. Vücutta zihin ve fiziksel çalışmalar için ihtiyaç duyulan enerjiyi karşılarlar. Karbonhidrat eksikliği yaşandığında halsizlik, konsantrasyon bozukluğu ve başka sağlık problemleri meydana gelebilir.
Yağlar: Dengeli ve düzenli beslenmek, sağlığı korumak adına yağlar da oldukça önemlidir. Bu nedenle proteinler, karbonhidratlar ve yağlar düzenli olarak tüketilmelidir.
Dengeli beslenme önerileri
- Dengeli beslenmede kepekli besinlerin tüketimi arttırılmalıdır. Bu sayede vücuda alınan lif miktarı artar. Lif sağlıklı beslenme için önemlidir.
- Gün içinde meyve ve sebzeye ağırlık verilmelidir.
- Balık haftalık beslenme programında en az bir defa tüketilmelidir. Balık yemeyi sevmeyen kişiler balık yerine yağsız beyaz et ya da kırmızı et tercih edebilir.
- Beslenme programından doymuş yağ ve şeker çıkarılmalıdır.
- Günlük tuz oranı da oldukça önemlidir. Günde 3 gramdan daha az tuz tüketilmelidir.
- Hareketli bir yaşam tarzı da beslenme kadar önemlidir.
- Günün en önemli öğünü sabah kahvaltısı olduğu için güne mutlaka kahvaltıyla başlanmalıdır.